Broto, Oto, Sarvise, Fiscal i Amsa
Gdyby w Torli nie było miejsc, można zatrzymać się w jednej z wiosek na wschodzie, po drodze do Ainsy.
BROTO, 4 km na południe od Torli, jest gwarnym, tętniącym życiem miasteczkiem. Starą dzielnicę otacza ruch uliczny i nowe budynki. Niemal symbolicznie wygląda zwalony rzymski most na rzece. Przy samym moście znajduje się najspokojniejszy ze wszystkich hotel Taberna Bar O Puente (tel.974/486072), który zapełnia się jako jeden z ostatnich, Turismo (codz. oprócz pn., 10.00-14.00 i 16.30-20.30) pomaga w znalezieniu noclegu w sezonie. Piechurzy mogą dojść popularnym camino do Torli w ciągu 45 min. Droga ta zaczyna się przy zrujnowanym moście.
OTO, 2 km na południe, jest bardziej atrakcyjną wioską z tradycyjnymi zabudowaniami i dwiema średniowiecznymi wieżami. Są tu dwie casas rurales: Herrero (tel.974/ 486093)iPueyo (tel.974/486075), oraz duży kemping (tel.974/486075; IV-X).
Najniżej w Valle de Broto leży wioska SARVISE (następne 4 km od Broto). Także tutaj są miejsca noclegowe, wśród nich średniej klasy Casa Franca (tel.974/486353) i Casa Puyuelo (tel.974/486140).
Na wschód od Sarvise pejzaż zmienia się. Dolina staje się szeroka i słabiej zaludniona. Średniowieczne wioski przy drodze są w dużej części opuszczone, a pola leżą odłogiem. Aragonia ma najwyższy w Hiszpanii odsetek opuszczonych osad. Jedną z wiosek, w którą po wielu latach tchnęli nowe życie licznie odwiedzający te strony turyści, jest FISCAL. Są tutaj dwa kempingi -El Jabali Blanco (tel.974/503074) i Ribera del Ara (tel.974/503035), odkryty basen i przepiękna, XVIII-wieczna casa rural, El Arco (tel.974/503042), prowadzona przez Holendra. Jeszcze jeden hostal znajduje się przy głównej drodze, przy przystanku autobusowym, a obok niego – oddział Turismo. Następnym miejscem, w którym widać jakieś oznaki życia, jest AINSA. W ostatnich latach starano się ją upiększyć – powstało wówczas wiele nowych alejek i butików, a wszystko to z myślą o tym, aby zarobić choć trochę na turystach, przejeżdżających tędy od granicy przez tunel Bielsa na północ. Starówka na wzgórzu ma swoisty urok. Jej centrum stanowi wyjątkowy romański kościół z ciemnym skromnym wnętrzem oraz wielka Plaza Mayor z arkadami. Jedynym miejscem oferującym noclegi w centrum jest Casa El Hospital (tel.974/500750), wiekowa kamienica położona tuż koło kościoła. W nowej części Amsy miejsca czekają na turystów w hostalu Ordesa (tel.974/ 500009) oraz w hotelu Sanchez (tel.974/500014). Bodegas del Sobrarbe (zamkn. XI-Wielkanoc) przy Plaza Mayor 2 jest przyjemną, choć dość drogą restauracją mieszczącą się w średniowiecznych piwnicach.
Wąwóz Ordesa i szlaki w środkowej części parku
Z Torli asfaltowa droga prowadzi do nowego biura informacyjnego (Centro de Visitanes; VII-X 10.00-13.00 i 16.00-20.30) i do położonego kilometr dalej parkingu, usytuowanego u wylotu wąwozu Ordesa. W Centro de Visitanes jest do kupienia wiele map parku, z których najlepsza jest chyba mapa w skali 1:50 000 oznaczona jako IGN, obejmująca swym zasięgiem również Gavarnie po stronie francuskiej. Tańsze mapy w zupełności wystarczają pod warunkiem, że ktoś nie zamierza zbaczać z uczęszczanych, oznakowanych ścieżek. Na wszystkich mapach dokładnie zaznaczono te miejsca na terenie parku, w których znajdują się skromne, kamienne schroniska. Trzeba z nich korzystać podczas dłuższych wędrówek, gdyż rozbijanie namiotów jest w obrębie parku zabronione. Jedynie w lipcu i sierpniu, kiedy refugios bywają całkowicie zapełnione, wolno jest rozbić namiot przy schronisku.
Jeśli planuje się dotrzeć do centro na piechotę (nie kursuje tu żaden autobus), to pierwszą z dwóch godzin marszu można wypełnić, wybierając szlak oznakowany jako GR15. Zaczynając wędrówkę w Torli przy hostalu Bella Vista, należy przejść kawałek drogi wzdłuż rzeki z jej prądem, po osiągnięciu mostu przejść przez niego, po czym gwałtownie skręcić w lewo, by dotrzeć do ścieżki Camino de Turieto. Przy następnej krzyżówce można skręcić w lewo – droga ta prowadzi do biura informacyjnego, lub w prawo – omijając biuro, zmierzamy wówczas prosto w stronę parkingu dla samochodów, gdzie zaczynają się wszystkie oznakowane szlaki. Należy pamiętać, że nie ma w okolicy żadnego sklepu, więc prowiant trzeba zabierać tu ze sobą.
Szlaki piesze na terenie parku
Większość turystów przybywających do Ordesy dociera tylko do miradoru (punkt widokowy) przy Cascada del Abanico. Prowadzi tam (6 km) dobrze oznakowana droga, która zaczyna się przy parkingu; wrócić można ścieżką znajdującą się na przeciwległym brzegu rzeki Arazas. W parku jest jednak wiele innych szlaków zróżnicowanych pod względem stopnia trudności. Poniżej wymieniono tylko kilka z nich.
Trzeba zdawać sobie sprawę, że niektóre „ścieżki” zaznaczone na mapach tak naprawdę są trasami wspinaczkowymi i nie można nie doceniać ich trudności, a co się z tym wiąże, należy właściwie obliczyć czas potrzebny do ich pokonania.
CIRCO DE SOASO
Jest to jedna z najbardziej uczęszczanych i pięknych krótkich tras. Nie jest też szczególnie trudna: strome podejście, liczące 7,5 km, oznakowaną ścieżką prowadzi do wodospadu Cola de Caballo („koński ogon”; 3-4 godz.). Na dojście tam i z powrotem trzeba przeznaczyć 6-7 godz. Ścieżka biegnie przez las brzozowy, mija mirador i zanurza się w wyższych partiach zachwycającego wąwozu.
Trasa raczej nie jest zatłoczona, poza lipcem i sierpniem, ale jeśli ktoś pragnie samotności, może wybrać jej trudniejszy wariant – od parkingu trzeba się wspinać stromą Senda de los Cazadores („ścieżką myśliwych”), którą to dochodzi się do miradoru de Calcilarruego. Tutaj szlak prowadzi już po wypłaszczeniu Faja de Pelay, by połączyć się z Circo de Soaso.
WODOSPAD COTATUERO I DALEJ
Krótsza i łatwiejsza trasa wiedzie do wspaniałego wodospadu Cotatuero. Szlak zaczyna się u szczytu parkingu i biegnie stromo (ale nie tak bardzo) przez lasy do punktu obserwacyjnego pod wodospadem.
Tutaj zaczyna się ciekawa trasa w wyższe partie gór. Po metalowych kołkach można wspiąć się nad wodospad do Brecha de Rolando i powędrować dalej do Gavarnie (patrz poniżej).
WODOSPAD CARRIATA I DALEJ
Kolo dawnego biura informacyjnego rozpoczyna się jeszcze jeden szlak prowadzący do wodospadu. Przebiega on nie opodal parkingu, skąd znaki prowadzą do wodospadu Carriata. Szlak ciągnie się w terenie porośniętym drzewami, potem wije się zygzakowato pod górę do wodospadu, który największe wrażenie wywiera późną wiosną, kiedy spływają topniejące śniegi.
Droga w lewo (przy rozwidleniu na odkrytym zboczu) prowadzi w górę po ścianie wąwozu. Wspinaczkę ułatwia 13 żelaznych kołków, nie tak przerażających, jak te na trasie do Cotatuero – jest je w stanie pokonać każdy w miarę sprawny fizycznie turysta. Prawa odnoga biegnie wzdłuż malowniczej północnej ściany kanionu, by spotkać się ze ścieżką wiodącą w górę do Cotatuero.
REFUGIO GÓRIZ I MONTE PERDIDO
Z wierzchołka Circo de Soaso prowadzi ścieżka (ok. 1 godz.) do Refugio Góriz (2169 m; tel.974/341201; czynne cały rok), które jest lepiej wyposażone niż inne schroniska – posiada łóżka i pościel oraz drogą restaurację. Można stąd dotrzeć do parkingu, marsz trwa ok. 4 godz. W lipcu i sierpniu schronisko pęka w szwach, lecz można wtedy biwakować obok.
Większość turystów traktuje schronisko jako bazę dla zdobycia Monte Perdido. Nie jest to bardzo trudna wspinaczka, ale jednak poważna wyprawa, do której trzeba się odpowiednio przygotować i wyposażyć (strażnik Góriz służy radą). Wejście na szczyt trwa ok. 5 godz.; po drodze mija się górskie jezioro Lago Helado.
Z TORLI DO GA VARNIE
Park Ordesa sąsiaduje z francuskim Parc National des Pyrenees; można nim przejść do francuskiego miasteczka granicznego Gavarnie. Jest to dość długa trasa, a najłatwiej ją pokonać z Torli. Szlaki prowadzące od biura w parku Ordesa są dłuższe i trudniejsze.
Po opuszczeniu Torli idzie się ścieżką w kierunku Ordesy za kempingi, aż do rozwidlenia dróg. Lewa odnoga prowadzi do Puente de los Navarros (ok. 45 min), potem trzeba dojść do rzeki i iść dalej wzdłuż znaków GR11 w górę doliny. Po następnych 4 km dochodzi się do kempingu (Camping Valle Bujanielo), a dalej do osady San Nicolas. Stąd ścieżka, teraz już w dużej części ubita droga, biegnie przez góry do Gavarnie (6-8 godz.).